تور مسافرتی: مدیر گروه جهانگردی دانشگاه مازندران اظهار داشت: رشد گردشگری امروزه از مهمترین علل مهاجرت در مازندران است.
مهدی رمضان زاده در گفت وگو با ایسنا با بیان این که از نظر دیدگاه های نظریه کلاسیک هر گونه رفت و آمد فیزیکی از مکانی به مکان دیگر مهاجرت به حساب می آید، اظهار نمود: مهاجرت ها بر دو بعد است؛ مهاجرت از مبدا به مقصد یعنی در جایی زندگی می کنم و به جایی دیگر می روم و دیگری این که از جای دیگر وارد این مقصد می شوم؛ در هر دو حالت تعریف، مهاجرت کلی اتفاق افتاده است.
وی با اشاره به این که شایع ترین مهاجرتی که در مازندران در سال های پس از انقلاب اتفاق افتاده حرکت مردم از روستا به شهر به هر علت و انگیزه ای همچون ازدواج، ادامه تحصیل یا کسب درآمد است، اضافه کرد: در سال های اخیر الگوی مهاجرت تغییر کرده یعنی رشد گردشگری امروزه مهم ترین علل مهاجرت در مازندران است که بعدهای مختلفی را در بر گرفته است؛ مهاجرت های روستا به شهر اما با الگوی ثابت متفاوت می باشد.
رئیس کارگروه گردشگری و صنایع دستی اتاق فکر توسعه و تعالی مازندران افزود: مهاجرت از روستا به شهر با فروش اراضی روستایی اتفاق افتاده است؛ فروش املاکی که پولی را برای خانوار روستایی به همراه داشته و این پول تشویق می کند تا این خانوار به فضای بزرگ تر حرکت نماید و به دنبال آن سرمایه گذاری جدیدتر و الگوی معیشتی آن ها تغییر پیدا می کند؛ رشد گردشگری و تقاضای اجتماعی بالای زمین این نوع الگو را شکل داده است.
صاحبان خانه دوم یک الگوی تفریح را برای مازندران رقم زده اند
مدیرگروه جهانگردی دانشگاه مازندران افزود: در سال حدود ۷۰ تا ۸۰ روز را می بینیم که جمعیت یک روستا در مازندران و مناطق کوهستانی ۲.۵ برابر می گردد که مهاجرت های مقطعی و سطحی را شامل می شود؛ این آمار حکایت از رشد گردشگری نوع سوم مهاجرت به مناطق روستایی و در فصل هایی که منطبق بر حضور گردشگران است، دارد.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: این ها مهاجران یا نیروی کاری هستند که در مناطق توریستی کوهستانی روستاها و به خصوص امروزه در سواحل در فصل تابستان وارد مازندران شدند؛ رشد گردشگری در سال های اخیر در مازندران دیدگاه جامعه بیرونی را نسبت به مازندران تغییر داده است؛ نکته کلیدی این مهاجرت ها این است که کشور ایران به لحاظ اضمحال موقعیت جغرافیایی به سمت موقعیت های منزوی همچون مشکلات آب، زیست محیطی، فرسایش خاک، پایین بودن رادمان کشاورزی در مناطق حاشیه کویر، روستاها و شهرها که مشکل آب دارند، پیش می رود.
مازندران موقعیت ممتازی از لحاظ داشتن آب در آینده دارد
وی با اشاره به این که شهر های بزرگ مانند یزد، اصفهان با مشکل بزرگ کم آبی روبه رو بوده و مشکلات شان رو به افزایش است؛ چاره کار را در مهاجرت به سمت مناطقی که موقعیتی مانند مازندران دارد، دیدند، خاطرنشان کرد: متقاضیان کلان امروز مازندران غیر بومی هایی هستند که نگران سرمایه آینده خود هستند؛ بررسی ها نشان داده که مازندران موقعیت ممتازی در داشتن آب در آینده دارد و وضعیت آن به مراتب بهتر از حتی استان های گیلان و گلستان است.
رمضان زاده خاطرنشان کرد: جذابیت منابع آب و موقعیت جغرافیای مازندران تقاضای اجتماعی مهاجرین را افزایش داده و متاسفانه این نوع مهاجرت امروز به مازندران به خصوص در غرب که حجم سرمایه گذاری بالایی داشته بیشتر است.
مدیر گروه جهانگردی دانشگاه مازندران با بیان این که مهم ترین پیامد این مهاجرت بحث اقتصاد بومی و غیر بومی است که در مازندران اتفاق می افتد، تصریح کرد: توسعه پایدار دارای بعدهای نهاد گرایی، بوم گردی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و بعد زیست محیطی است؛ تاکید بر روی بعد اجتماعی فرهنگی و اقتصادی است؛ این مقوله با توسعه پایدار تضاد دارد، سرمایه می آید اما منابع حاصل از آن برای جمعیتی است که خارج از منطقه آمده و این جا جامعه محلی مظلوم واقع می گردد و آن منابع و مزایایی که مقرر است در اثر مهاجرت به منطقه داشته باشیم، نمی بینیم.
استاد دانشگاه با تاکید بر این که این بی عدالتی سبب مهاجرت بومی های منطقه خواهد بود اظهار داشت: در این مواقع جامعه یکدست ما دچار ناهمگنی فرهنگی و اجتماعی می گردد و فرهنگ مازنی مورد تهاجم قرار می گیرد و کم کم الگوهای زندگی، سبک زندگی، کیفیت زندگی یا نحوه نگرش ما، لباس محلی در اثر همین الگوهای مهاجرتی به مرور زمان از بین برود؛ شیوه زندگی، بعد مسکن، معماری و حتی نحوه معیشیت مردم دگرگون شده و این خود پیامدهایی جبران ناپذیری به دنبال خواهد داشت.
رمضان زاده با اشاره به این که به لحاظ زیست محیطی وقتی مهاجرت به داخل اتفاق بیافتد، مهاجرت از استان در اثر بی عدالتی ها به مردم بومی به وجود می آید خاطرنشان کرد: با بررسی جامعه شناسانه می توان به راحتی این مساله را واکاوی کرد؛ پیامد این اتفاق این است که نیروی کاری برای تولیدات مازندران از دست می رود.
پیامدهای خوب مهاجرت معکوس در مازندران
وی ادامه داد: نوع دیگر مهاجرت، مهاجرت معکوس بوده که نتایج خوبی خواهد داشت؛ یعنی یک مازندرانی از شهر خود مهاجرت کرده و وقتی می بیند که استانش پیشرفت کرده و توسعه در آن اتفاق افتاده استت تصمیم به برگشت می گیرد که در سال های اخیر اتفاق افتاده که گاها شرایط اقتصادی مطلوب در جایی دیگر فراهم شده و آن هایی که ذات کار آفرینی آن ها فعال تر است، تصمیم به برگشت داشته و سرمایه و با نیرویی که در مهاجرت کسب کردند به استان خود انتقال می دهند که یک الگوی خوبی است.
رئیس کار گروه گردشگری و صنایع دستی اتاق فکرتوسعه و تعالی مازندران خاطرنشان کرد: به صورت مثال در آذربایجان شرقی در منطقه دریان که تمام لبنیاتی های تهران تحت اختیار آن ها است، تمام در آمد خویش را در استان خود سرمایه گذاری می کنند؛ ما در سال های اخیر شاهد این بودیم که آن هایی که مهاجرت کردند در حال برگشت هستند که این یک الگوی جدیدتر است که می تواند برای استان مطلوب باشد.
بررسی جمعیت مازندران در آینده با مدلی به نام جا پای اکولوژیکی انسان
رمضان زاده با اشاره به این که بحث افزایش جمعیت را می توان در پنج مقوله غذا، مسکن، آموزش، انرژی و حمل و نقل که سازمان ملل بر آن تاکید دارد، بررسی کرد، افزود: جا پای اکولوژیکی انسان مدلی است که این ۵ مقوله در آن گنجانده شده است. با این مدل می توان بررسی کرد یک مقصد چقدر گنجایش جمعیت دارد و جمعیت حاضر چقدر بوده و این جمعیت حاضر در آینده یا ۱۰ تا ۳۰ سال آینده چقدر خواهد بود.
وی تصریح کرد: با عنایت به مطالعاتی که برای کل کشور در مرکز مطالعات اجتماعی انجام شده در سال ۱۴۲۰ کشش ۱۲۰ میلیون جمعیت را پیش بینی کرده است، اما با عنایت به این که داده های استان ها اما ابتدا باید رد پای اکولوژیکی انسان را بررسی کرد؛ این عدد هر چه بزرگ تر باشد میزان فشاری که به ساکنان آن منطقه در مهاجرت غیربومیها تحمل می کنند بیشتر است، برای مازندران این مطالعه انجام نشده و نیاز است که صورت گیرد.
مدیر گروه جهانگردی دانشگاه مازندران خاطرنشان کرد: هم اکنون نمی توانیم به صورت دقیق میزان جمعیت مازندران را بررسی نماییم که نسبت به جهان یا آسیا چقدر است و این مطالعات داده های زیادی می خواهد؛ باید دیتای بانکی در استان باشد تا ما این داده ها را در آن قرار داده و بعد مورد محاسبه قرار دهیم که ببینیم هم اکنون رد پای اکولوژیکی انسان چقدر بوده و برپایه آن پیش بینی های جمعیتی را انجام دهیم.