تور مسافرتی: آخرین بخش سفرنامه امیرهاشمی مقدم به کشور عراق در جریان اربعین سال جاری منتشر میگردد.
خبرگزاری مهر- گروه فرهنگ- امیر هاشمی مقدم
روز هشتم و پایانی
برای اذان بامداد که بیدار شدم، دیگر نخوابیدم. وسایلم را جمع کردم. چادر ما و چند تا چادر دیگر داشتند جمع می کردند. امروز که دو روز از اربعین گذشته بود، روز پایانی شان بود. البته چادر افغانستانی های مشهد و یک چادر دیگر همچنان بر پا ماند.
من صبحانه نذری از همانجا گرفته و خوردم. بعد هم راه افتادم به سمت «ساحه عدن» و از آنجا سوار مینی بوس هایی شدم که مرا جلوی موزه ملی عراق پیاده می کردند. می خواستم سپس بازدید از موزه عراق که بسیار ثمین است، بروم به پایانه ای که خودروهای سواری کردستان عراق از آنجا سوار می کنند. قبل از سفرم به عراق، بلیط هواپیما از شهر «شرناک» ترکیه که نزدیک مرز عراق است را به مقصد آنکارا خریده بودم. بدین سبب می رفتم کردستان عراق را یک هفته ای گشته و سپس از مرز گذشته و در شرناک سوار هواپیما می شدم. یه یکی از دوستان کرد عراقی ام که اهل سلیمانیه است هم قبل از سفر پیام دادم که برایم در سه شهر سلیمانیه، اربیل و موصل هتل ارزان پیدا کند. پافشاری کرد که سلیمانیه بیا خانه ما چند روزی اینجا را با هم بگردیم، از همینجا در اینترنت به دنبال هتل های ارزان در اربیل و موصل می گردیم. من هم پذیرفتم و البته بدم هم نمی آمد هزینه های سفرم کمتر شود. اما روز گذشته که به او پیام دادم که فردا می آیم سلیمانیه، پوزش خواهی کرد که چون خانواده برادرش هم ساکن آن خانه هستند، نمی تواند میزبانم باشد. خیلی تعجب کردم از این تغییر دیدگاهش. اما چاره ای نبود. در اینترنت که جستجو کردم، ارزان ترین هتل های سلیمانیه شبی ۲۰ دلار بود که برای ما در آن تاریخ می شد ۳۰۰ هزار تومان. در حالیکه در ترکیه هتل های بسیار ارزان تر میگردد یافت. با خودم گفتم می روم سلیمانیه، از راننده یا همسفران می پرسم ببینم هاستل یا هتل ارزانتری سراغ دارند یا نه. و به ارزانترین شان خواهم رفت. اربیل و موصل هم به همین ترتیب. اگر هم دیدم هزینه های کردستان عراق خیلی زیاد می شود، زودتر عراق را ترک کرده و به ترکیه می روم تا یک هفته ای که به پروازم مانده را در شهرهای شرقی و کردنشین ترکیه گشته و سپس به آنکارا بروم. به یکباره یادم افتاد به دوست افغانستانی ام که با خانواده اش ساکن شهر اورفای ترکیه (تقریبا نزدیک شرناک) است و تابحال دست کم ۱۰ بار زنگ زده و پیام فرستاده که زودتر بیا اورفا با هم بگردیم. اینجا خیلی بناهای تاریخی دارد. بدین سبب وقتی دوست اهل سلیمانیه پیام داد که نمی تواند میزبانم باشد، به دوست ساکن اورفا پیام دادم که اگر بتواند، من دو سه روز دیگر می روم اورفا به دیدارش. گفت خودش الان آنکاراست، اما شب بر می گردد به اورفا و می تواند میزبانم باشد. ولی چند ساعت بعد پیام داد که فقط دو روز می تواند همراه من باشد و بدین سبب اگر برایم امکان دارد، سفرم را بگذارم برای زمانی که وقتش کاملا آزاد است و می توانیم بیشتر با هم بگردیم. برایش توضیح دادم که دارم از مرز عراق می آیم و چون نزدیک اورفا می شوم، می توانم به آنجا بروم. اما اگر برایش ممکن نیست، سفرم به اورفا را کنسل می کنم و مشکلی هم نیست. او هم بی رو دروایسی اظهار داشت که این دفعه نمی تواند میزبانم باشد. راستش در آن لحطه حس خیلی بدی به من دست داد. دقیقا روز پیش، دوست کرد عراقی ام که با چه شور و حرارتی مرا دعوت کرده بود، دعوتش را پس گرفت؛ حالا هم این یکی دوستم که هر ماه زنگ می زد یا پیام می داد و گلایه می کرد که چرا نمی روم پیشش، اینگونه دعوتش را به تعویق انداخت. احساس کردم اگر یکی داستان این دو دعوت کنسل شده پشت سر هم را بفهمد، گمان می کند من خیلی باید آدم سیریشی باشم که می خواهم خودم را به خانه دیگران تحمیل کنم و آنها مرا از سر خودشان باز می کنند.
توی همین فکرهای اعصاب خرد کن بودم که مینی بوس مرا جلوی موزه ملی عراق پیاده کرد. هنوز زود بود و تالارهای موزه باز نشده بود. بدین سبب یک کارمند خانم که فهمید ایرانی هستم، مرا به اتاق نگهبانی (که البته بزرگ بود و چند مبل داشت) برد و گفت همانجا بنشینم تا موزه باز شود. ساعت ۹ که فکر می کردم موزه باز شده، رفتم برای خرید بلیط. گیشه هنوز بسته بود، اما بهای بلیطش برای بازدیدکنندگان غیر عراقی را ۲۵ هزار دینار نوشته بود که به پول ما می شد ۳۲۵ هزار تومان. یک حساب سرانگشتی کردم دیدم دقیقا ۲۵ هزار دینار هم باید کرایه سواری های بغداد به سلیمانیه را بدهم و کرایه بین سلیمانیه، اربیل و موصل و از آنجا هم به مرز، اساسا زیاد است و در این میان هر شب برای ماندن در هتل های ارزان بها باید دست کم ۳۰۰ هزار تومان بپردازم که خیلی میگردد. در واقع اگر سال پیش به بازدید موزه می آمدم، بلیطش می شد ۷۵ هزار تومان و کرایه سواری ها تا سلیمانیه هم دقیقا همین مقدار و هزینه هر شب اقامت در هتل های ارزان بهای سلیمانیه و… هم همینقدر. اما به یکباره ارزش پول مان آنچنان افت کرد که دیگر یک سفر ارزان و ساده هم خیلی دشوار شده بود برایم. لغو دعوت دوست سلیمانیه ای، لغو دعوت دوست ساکن اورفا، و ارزش بسیار پایین پول کشورمان که هزینه های عادی را بسیار سنگین می کرد برایم، دست به دست هم داد تا یک لحظه عصبانی شده، کنترلم را از دست داده و حتی بدون دیدن موزه ثمین عراق، آمدم بیرون و سوار مینی بوس ها شده و برگشتم به نزدیکی چادر.
خیلی های دیگر هم داشتند برمی گشتند به ایران. با خودم گفتم من هم بر می گردم ایران و از مرز ایران زمینی به ترکیه می روم. این یعنی سوختن بلیط هواپیمای شرناک به آنکارایم. اما تا رسیدن به شهر شرناک، هزینه ام بی شک خیلی بیشتر از این می شد که بخواهم بیایم ایران و از ایران دوباره بروم به ترکیه. گویا یک اتوبوس ساعت ۱۱ بامداد و یکی هم ۴ عصر زائران ایرانی را بلاعوض تا مرز می برد. اما می گفتند خیلی شلوغ است و جمعیت یکدیگر را له می کند تا سوار شود. من که این له شدگی ها را در روز نخست آمدنم به ایران و سوار تریلی ها شدن دیده بودم، عطایش را به لقایش بخشیدم. پایانه مسافربری ای بین حرم کاظمین و رود دجله بود که مسافران به آنجا می رفتند و از آنجا برخی به سامرا و برخی به مرز مهران. من هم سوار یک مینی بوس شدم که به مهران می رفت. حدودا نیم ساعتی معطل شدیم تا پر شد و راه افتاد. چونکه مینی بوس های دیگر هم به صورت همزمان مسافر برای همین مسیر سوار می کردند. نفری ۱۱ هزار دینار (۱۴۳ هزار تومان) کرایه مان تا مرز می شد.
نماز و ناهار را کنار یک حسینیه عراقی که به زائرانی که داشتند به ایران باز می گشتند نذری می داد، ایستاده، خوانده، خورده و دوباره راه افتادیم. ساعت ۶ عصر بود که به مرز رسیدیم. خیلی شلوغ بود و بسیاری دیگر هم همزمان با ما به مرز رسیدند. البته جالب بود که برخی ها تازه داشتند از ایران می آمدند تا به زیارت بروند. می گفتند الان خلوت تر است. راست هم می گفتند، البته اگر هزینه خوراک و جا که دیگر نذری و چادر گیر نمی آید، برای شان مهم نباشد.
از مرز که گذشتیم، با اتوبوس های شهری تا پایانه مرزی رفتیم. پایانه ای که حدودا تنها برای تهران اتوبوس داشت. بدین سبب با یک اتوبوس شهری دیگر خودم را به شهر مهران رساندم و در میدان ورودی این شهر، همچون مسافران دیگر، به دنبال اتوبوس هایی بودم که به مقصد مورد نظرم برود. من دنبال اتوبوس های تبریز یا ارومیه بودم تا از آنجا به ترکیه بروم. حدودا ۱۰ دقیقه ای ایستاده بودم و خبری از اتوبوس های این شهرها نبود. به یکباره یک خودروی سمند سفید پلاک ۱۵ دیدم دارد از جلویم می گذرد. به شوخی و جدی گفتم: «تبریز؟». راننده و مردی که کنارش نشسته بود با تعجب نگاهم کرده و گذشتند؛ اما چند متر جلوتر ایستادند. دویدم و گفتم تبریز می روید؟ با هم مشورت کوتاهی کردند و گفتند بیا بالا. سوار شدم و همین اول کار پرسیدم کرایه شان چقدر است؟ چون دیده بودم دور همان میدان، رانندگان سواری که دنبال مسافر می گشتند، تیغ می زدند بد جور. مثلا تا تهران نفری ۳۰۰ هزار تومان و تا اصفهان ۴۰۰ هزار تومان. راننده تبریز گفت ۲۵۰ تومان. گفتم: «جدی پرسیدم. اگر کرایه تان زیاد باشد پیاده می شوم». خندید و گفت کرایه اش همینقدر است، اما من هفتاد هزار تومان از تو می گیرم. گفتم پس هفتاد هزار تومان قطعی شد؟ گفت بله. گفتم قبول. اما دور زد و گفت حالا که مسافر سوار کردم، بگذار دو تا دیگر هم مسافر سوار نماییم و برسانیم. بدین سبب برگشت دور همان میدان و من هم کمک شان داد می زدم: «تبریز نفری هفتاد هزار تومان!». بقیه راننده ها جمع شدند دورمان و می گفتند: «چرت و پرت نگو، کرایه اش خیلی بیشتر از اینهاست». من هم ایستادم با راننده ها جر و بحث کردن که «شما سر گردنه گیر آوردید و دارید زائر امام حسین را لحت می کنید». خلاصه توی همین جر و بحث ها یک جوان خودش را به من رساند و با لهجه ترکی پرسید: «واقعا تبریز هفتاد هزار تومان؟». گفتم بله. پرسید: «تو که خودت ترک نیستی، پس برای چه مسافر تبریز می بری؟». کشیدمش کنار و برایش داستان را توضیح دادم. به راننده هم خبر دادم که یک مسافر دیگر هم گیر آمد. بعد هم پیشنهاد دادم که ما نفری ۱۰۰ هزار تومان بدهیم، اما مسافر دیگری را سوار نکند تا راحت تر باشیم. راننده نپذیرفت و گفت هدفش تنها کرایه نیست، بلکه می خواهد زائر دیگری را هم به مقصد برساند. خوشم آمد از این ایده اش. بدین سبب حدودا نیم ساعت دیگر دنبال مسافر گشتیم. اما خبری نشد. به ناچار یک مسافر که می خواست برود خرم آباد را سوار کرد تا او را به دو راهی توحید برساند و ساعت ۸: ۳۰ راه افتادیم.
راه که افتادیم، معلوم شد آن مسافر طلبه است. بدین سبب راننده و دوستش و آن یکی مسافر شروع کردند به نقد کارهایی که در ایران انجام میگردد. من هم بااینکه با خیلی از نقدهای شان موافق بودم، اما خندیدم و گفتم: «شما زورتان به خودشان نمی رسد، این طلبه را گیر آورده اید؟ او هنوز طلبه است؛ شما بروید سراغ آخوندها». آن طلبه خندید و اظهار داشت: «ما طلبه ها خیلی ثواب می کنیم؛ چون مردم همین که ما را می بینند، یا فحش می دهند یا شروع می کنند به نقد کردن و نق زدن و به این وسیله کمی تخلیه می شوند. همین یک کار را اگر ما کرده باشیم هم خوب است».
خلاصه دو راهی توحید پیاده شد و ما هم راه مان را ادامه دادیم. شب در راه کمی خوابیدم. یکی دو ساعتی هم رفتم نشستم جلو کنار راننده، خود راننده رفت عقب جای من که بخوابد و دوستش به جایش رانندگی کرد. ساعت حدودا ۱۱ بود که به میدان راه آهن تبریز رسیدیم. پیاده شدم و رفتم جایی که خودروهای خوی سوار می کردند. خودرویی که می رفت به خوی، مسافرش تکمیل نبود و بدین سبب باید کمی معطل می ایستادیم. چون مرز رازی ساعت ۴ می بندد، باید ساعت ۳ آنجا باشم. ۲ ساعت راه از تبریز به خوی است و یک ساعت هم از خوی به مرز. بدین سبب کمی ریسکش بالا بود. تب و لرز هم داشتم. بدین سبب رفتم به یک داروخانه و مانند خیلی از دیگر هم میهنان، خودم پزشک خودم شده و سفارش کمی دارو دادم. بعد هم رفتم به هتل سینا. شب را در هتل مانده و استراحت کردم. برای فردا عصر هم اینترنتی بلیط هواپیمای وان به آنکارا خریدم.
فردا بامداد هتل را ترک کرده و به خوی رفتم. با تاکسی های شهری خودم را به آرامگاه شمس رساندم. آرامگاهی که به گواه مورخان عثمانی و ایرانی، شمس در آنجا به خاک سپرده شده و شاه اسماعیل هم به خاطر ارادتش به شمس، کاخی را کنار آرامگاه وی برای خود ساخت. سلاطین عثمانی هم که به ایران حمله می کردند، سر راه به زیارت شمس می رفتند و حرمت او را نگاه می داشتند. اما چون بعضی می گویند شمس مشخص نیست دقیقا اینجا باشد، حالا چند سالی است که مسجد شمس در قونیه را دارند بعنوان آرامگاه شمس هم جا می زنند تا به واسطه آن بتوانند توریست بیشتری را به آنجا بکشانند. در حالیکه هیچ سند تاریخی ای ندارد که شمس آنجا باشد. به هرحال سپس بازدید از آرامگاه وی، با سواری های خوی به قطور، به مرز رازی رفته، وارد خاک ترکیه شدم. آنجا هم با مینی بوس ها به وان رفته و سپس گشت کوتاهی در شهر، به فرودگاه رفته و خودم را به آنکارا و خوابگاه دانشجویی رساندم. در حالیکه سفرم به عراق، چه بخش زیارتی و چه بخش تاریخی اش نیمه کاره ماند و امیدم تنها به سال های پیش روست که دوباره بروم و کاملش کنم. سفرنامه شیعه باستان دوست (پیاده روی اربعین ۹۷)-۱ از آنکارا تا نجف؛ تجربه راه سفرنامه شیعه باستان دوست (پیاده روی اربعین ۹۷)-۲ آغاز راه در یک فستیوال جهانی بی سابقه سفرنامه شیعه باستان دوست (پیاده روی اربعین ۹۷)- ۳ اربعین، راهی برای وحدت بخشی، اما.. سفرنامه شیعه باستان دوست (پیاده روی اربعین ۹۷)- ۴ ارزش ریال اینجا معلوم شد سفرنامه شیعه باستان دوست (پیاده روی اربعین ۹۷)- ۵ همه جا اشک برای اباالفضل(ع) سفرنامه شیعه باستان دوست- (پیاده روی اربعین ۹۷) ۶ در راه کاظمین، با زبان انگلیسی/عراقی ها، مهربان تر از ما با خودمان سفرنامه شیعه باستان دوست- ۷ (پیاده روی اربعین ۹۷) همجواری سلمان فارسی با طاق کسری